Rodzaje
broni
Rozróznia się broń mysliwską śrutową, kulową oraz broń kombinowaną
(śrutowo-kulową).
- Broń śrutowa występuje w postaci pojedynki, dwururki (tzw. dubeltówki) i
samopowtarzalnej (automat).
- Broń kulowa może być jednolufowa (tzw. sztucer jednostrzałowy, powtarzalny,
czyli repetier lub automat) albo o lufach (tzw. sztucer podwójny, ekspres). -
Broń kombinowana ma lufy śrutowe i kulowe. Najczęściej używaną bronią
kombinowaną jest trójlufka, tzw. dryling, który ma dwie lufy śrutowe i jedną
kulową lub dwie dwie kulowe i jedna śrutową.
Układ broni może być poziomy, pionowy (nadlufka, bok) lub w trójkąt (przy
trójlufkach), tzw. dryling.
Pod względem konstrukcji broń może być łamana lub o jednolitym sztywnym
połączeniu luf i zamka z osadą. Nowoczesna broń śrutowa jest przeważnie łamana,
zaś kulowa jednolitej budowy. Od tej ogólnej zasady są wyjątki, a więc dryling
i ekspres są łamane, zaś dubeltówka z zamkiem ślizgowym systemu Darne'a ma
budowę sztywnej konstrukcji.
Broń śrutowa
Dubeltówka składa się z czterech zasadniczych części: osady, baskili, luf i
czułenka.
Kaliber i wszystkie inne dane broni śrutowej wybite są na komorze nabojowej od
spodu hakach lub z boku. Kaliber broni śrutowej oznaczony jest zwykle zespołem
liczb, np. 12/70, przy czym 12 oznacza kaliber, a 70 oznacza długość komory
nabojowej. Ponadto zawsze jest oznaczenie prób przystrzeliwania broni
zawierające określenie miejscowości i państwa, rodzaj prochu i ewentualnie,
która to była próba, a więc zwykła lub zaostrzona albo I lub II. Każda z
wytwórni broni podaje inaczej cechy broni.
Komora nabojowa to część lufy, w której mieści się nabój i gdzie następuje
wybuch. Ta część lufy musi być odpowiednio gruba, ażeby nie uległa deformacji w
czasie wybuchu naboju. Grubość lufy w tym miejscu wynosi 2,6-3,8 mm, podczas
kiedy końcowa część lufy przed czokiem ma grubość tylko 0,6-0,9 mm. średnica
komory nabojowej jest większa od średnicy przewodu lufy o grubość ścianek łuski
naboju. Długość komory nabojowej w broni śrutowej, w zależności od tego, do
jakich nabojów broń jest dostosowana (short lub long), wynosi 65 lub 70 mm.
Nowoczesne dubeltówki mają komory o długości 70 mm.
Dubeltówka bezkurkowa zabezpiecza się samoczynnie przez otworzenie klucza
(przesunięcie na prawo) umozliwiającego złamanie broni. Bezpiecznik na
dupeltówce znajduje się u góry baskili. Drylingi mają bezpiecznik z boku baskili
i te niezabezpieczają broni samoczynnie. Dubeltówki kurkowe zabezpieczają się
przez opuszczenie kurków. Żadne, nawet tzw. pewne zabezpieczenie mechaniczne
nie daje gwarancji uniknięcia przesunięcia bezpiecznika i potem oddania
przypadkowego strzału. Najpewniejszym zabezpieczeniem jest rozładowanie broni.
Osady mogą miec różny kształt. Podstawowe dwa rodzaje to angielska o prostej i
gładkiej szyjce oraz pistoletowa, która ma szyjkę wygiętą do dołu, podobnie jak
rączka dawnego pistoletu. Osady pistoletowe maja przeważnie bakę, czyli
zgrubienie kolby w miejscu, gdzie dotyka się do niej policzkiem. Osada
dubeltówki składa się ze stopki, kolby i szyjki, a u sztucera powtarzalnego
także i z łoża. Stopka jest tą częścią broni, która opiera się o ramię. Kolba służy
do właściwego ukierunkowania broni, a szyjka stanowi uchwyt dla ręki. Łoże
broni kulowej służy do stałego połączenia lufy z osadą.
Broń kulowa
Broń kulowa składa się z lufy z komorą nabojową i zamkiem oraz z łoża.
Wewnętrzna część lufy jest gwintowana, tzn. ma spiralne pasy pól i bruzd w
liczbie 4 lub 6, głębokości ok. 0,1 mm. Jeden pełny skręt gwintu ma długość
20-24cm, co daje ponad 2 obroty pocisku w lufie. Ilość obrotów zależy od
długości lufy. Pocisk uzyskuje ok. 3500 obrotów na sekundę. Ruch obrotowy
pocisku pozwala utrzymać stabilność kierunku lotu i pokonywać opór powietrza.
Lufy broni kulowej maja długość 51-65 cm. Broń o dłuższych lufach daje
mozliwość większego wykorzystania gazów w procesie spalania się prochu, a to
daje większą szybkość początkową pocisku, a w konsekwencji większą energię
uderzenia. Dłuższa lufa ułatwia ponadto bardziej precyzyjne wycelowanie przez
szczerbinkę i muszkę, ponieważ jest dłuższa linia celowania.
Kula sztucerowa ma zasięg 5 km, a breneka do 1500 m. Wobe tak duzego zasięgu
kuli zachowanie szczególnej ostrożności przy strzelaniu w pobliżu osad lub dróg
jest warunkiem bezpieczeństwa. Dotyczy to również strzelania na otwartej
przestrzeni, gdy w głębi nie ma lasu, który stanowiłby naturalny kulochwyt. W
żadnym wypadku nie wolno strzelać, jeżeli na linii strzału są ludzie, choćby
nawet punkt celowania leżał znacznie bliżej i na niższym poziomie niż ludzie.
Pocisk wystrzelony w poziomie, a więc w pozycji stojącego myśliwego, leci
conajmniej 500 m i potem często rykoszetuje o ziemię i leci dalej do 1000m.
Broń przed polowaniem należy oczyścić ze smarów, zwłaszcza lufy z zaoliwienia,
gdyż obecność oliwy w lufach znacznie osłabia ostrość strzału śrutowego, a w
lufach gwintowanych zmienia tarcie pocisku, a przez to następuje zmiana
balistyki zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Zamki mogą być nasmarowane,
ale w okresie zimy smarem trudno zamarzającym. Ponadto trzeba zawsze sprawdzić,
czy lufy sa czyste, wolne od resztek pakuł, waty lub innych zanieczyszczeń.
Amunicja śrutowa
Nabój składa się z następujących części: łuski (tekturowej lub plastykowej),
spłonki, prochu, przybitki filcowej, śrutu (ew. w koszyczku plastykowym) oraz
jednej lub dwu przybitek, w zależności od tego, czy nabój zamknięty jest
zawinięciem łuski czy gwiazdką. Łuska ma długość 65 lub 70 mm - odpowiednio do
długości komory nabojowej. śrut jest wykonany z ołowiu utwardzanego arsenem i
antymonem. Jeśli śrut znajduje się w koszyczku, to koszyczek ten chroni lufy
przed zaołowieniem, a śrut przed deformacją.
Amunicja kulowa
Pocisk składa się z dwóch części, a więc zewnętrznej osłony - płaszcza i
wewnętrznej - rdzenia (ołów). Osłona może byc całkowita i wówczas mówi sie o
pocisku pełnopłaszczowym lub tylko częściowa i wtedy pocisk określany jest jako
półpłaszczowy. W praktyce najczęściej używa się pocisków półpłaszczowych, z tym
że odsłonięcie ołowiu w tych pociskach może być większe lub mniejsze, a ponadto
płaszcz może być zgięty w połowie, tworząc literę H. Taki pocisk nazywa się
H-płaszcz. Pocisk z większą częścią odsłoniętą łatwiej ulega deformacji po
trafieniu w cel lub przy zderzeniu z przeszkodą, np. z trawą lub gałązką.
Kształt czubka pocisku może być również różny, a więc spiczasty, zaokrąglony
lub stożkowy.